Sprinkler Söndürme Sistemleri Kaç Gruba Ayrılır?

Yangına müdahalede hızlı olmak önemli bir konudur. Aynı zamanda insanlı müdahale yerine otomatik sistemlere yönelmek kaza ve can kaybı riskinin kayda değer oranda azalmasını sağlar. Sprinkler yangın söndürme sistemleri, çalışma şekilleri ile tüm bu riskleri minimalize ederek alevlere etkin müdahale fırsatı sağlar.

Sprinkler Sistemi Nedir?

Sprinkler sistemi, yangına hızlı ve etkili müdahale için kullanılır. Söz konusu sistemler, su kaynağına bağlıdır ve yangın anında otomatik olarak devreye girer. Kaynağa bağlanan borular, suyun binada bulunan farklı noktalara taşınmasını mümkün kılar. Sistemin en kritik bileşenini ise adını aldığı sprinkler başlıklar oluşturur. Her bir başlıkta yer alan ampuller, ortam belirli sıcaklığa ulaştığında patlar. Böylece borular vasıtasıyla aktarılan suyun başlıklardan salınımı gerçekleşir.

Sprinkler yangın söndürme sistemleri, bir kontrol panosuna bağlıdır. Sistemin çalışmasını takip eden panonun 2 temel işlevi bulunmaktadır. Bu işlevlerden ilki, yangın algılandığında suyun yönlendirilmesidir. İkincisi ise yangın alarmının devreye girmesidir. Sistem, insan müdahalesi gerektirmeden çalıştığından yangına müdahale konusunda güvenilirliği yüksek olarak kabul edilir.

Yangın söndürücü sprinkler sistemler, yalnızca otomatik çalışma özellikleriyle fayda sağlamaz. Sistemler, yangına henüz başlangıç aşamasında müdahale eder. Daha net bir ifade ile yangının etkili olduğu alan devreye giren başlıklar aracılığıyla kolayca sınırlandırılabilir. Dolayısıyla büyük çaplı yangınların yol açacağı can ve mal kayıplarının önüne geçilebilmesi ihtimali güçlenir.

Sprinkler Söndürme Sistemleri Kaç Gruba Ayrılır?

Uygulama alanlarına ve yangın türlerine göre farklı tasarım özelliklerine sahip sprinkler çeşitleri mevcuttur. Yaygın kullanılan otomatik yangın söndürücü sistemler, şu şekilde gruplara ayrılır:

Islak Borulu Sprinkler Sistemler

Bu türdeki yangın önleyiciler, işlevsellik açısından en gelenmy sistemler olarak nitelendirilebilir. Çünkü sistemin en önemli ana bileşenlerinden olan borular, su ile doludur. Sprinkler başlıklarda yer alan ısıya duyarlı ampuller patladıktan sonra borulardaki su doğrudan yangın bölgesine püskürtülür. Islak borulu sprinkler sistemler, hızlı müdahale avantajlarının yanı sıra basit ve güvenilir olmaları nedeniyle donma riski bulunmayan binalarda (alışveriş merkezi, otel, ofisler vb.) yaygın kullanılır. 

Kuru Borulu Sprinkler Sistemler

Bu gruptaki sistemlerde, borular su yerine basınçlı hava veya nitrojen ile doludur. Yangın başlayıp sprinkler başlıklar açıldığında, borulardaki hava tahliye olur. İkinci aşamada su boruya girerek yangının etkilediği kısma aktarılır. Kuru borulu sprinkler sistemler, donma riski bulunan bölgelerdeki yapılar için idealdir. Soğuk hava depoları, otoparklar ve büyük yapıların dış mekanları bu türdeki sistemlerin en sık kullanıldığı yerlerdir. Boruların suyla dolu olmaması, düşük ısıda sızma ve çatlama gibi sorunların oluşmasını engeller.

Taşkın Sprinkler Sistemler

Bu kategorideki sistemleri türdeşlerinden ayıran en önemli farklılık, tüm sprinkler başlıkların açık durumda olmasıdır. Yangın algılandığında su aynı anda, yani bir taşkın etkisi yaratacak şekilde tüm bölgelere püskürtülür. Taşkın sprinkler sistemler, büyük ve hızlı yayılan yangınlara etkili müdahale edilebilmesini mümkün kılar. Söz konusu sistemler, bundan dolayı yüksek tehlike sınıfında yer alan endüstriyel ve kimyasal tesisler, petrol rafinerileri için tercih edilir.

Ön Tepkili Sprinkler Sistemler

Tasarım bakımından kuru borulu sistemlere benzerler. Sistem aktif hale geldiğinde ise ilk olarak alarm tetiklenir. Ardından kontrol paneli, suyun borulara girişine izin verir ve açılan sprinkler başlıklar vasıtasıyla yangının meydana geldiği bölgeye akış sağlar. Ön tepkili sprinkler sistemlerin en önemli özellikleri, su hasarını minimalize etmeleridir. Bu türdeki sistemler, yanlış alarm durumunda suyun salınımını engellediğinden müze, veri merkezi, kütüphane gibi yerlerde kullanılır.

Çift Kilitli Ön Tepkili Sprinkler Sistemler

Çift kilitli ve ön tepkili sprinkler sistemlerde suyun salınımı için hem yangın algılama sisteminin hem de sprinkler başlıkların aktif hale gelmesi gerekir. Tıpkı bir önceki grupta olduğu gibi bu sistemler de su hasarı riskinin düşüklüğüyle dikkat çeker. Yüksek güvenlik sağlayan çift kilitli ön tepkili sistemler, veri merkezleri ve askeri üsler gibi hassas elektronik aygıtların bulunduğu tesisler için uygundur. 

Köpüklü Sprinkler Sistemler

Bu gruptaki sistemler, suyla birlikte yangın söndürücü köpük üretir. Sprinkler başlıklardan püskürtülen su-köpük karışımı, yangının oksijenle temasını keser. Köpüklü sprinkler sistemler, yanıcı sıvı kaynaklı yangınlara hızlı ve etkili müdahale imkanı sağlar. Sağladıkları bu etkiden dolayı petrol depolama alanları, havalimanları, hangarlar için en ideal çözümler olarak öne çıkarlar.

Pompalı Sprinkler Sistemler

Bazen yangın kaynağındaki su, sisteme yeterli basınç seviyesinde aktarılamayabilir. Pompalı sprinkler sistemler, bu tür durumların üstesinden gelinmesini sağlayan bir detayı bünyelerinde barındırır. Sistem, pompalar vasıtasıyla basıncının artmasına ve özellikle yüksek binalarda güvenilir su temini sağlanmasına olanak tanır.

Kuru Kimyasal Sprinkler Sistemler

Kuru kimyasal sprinkler sistemler; laboratuvar, mutfak, endüstriyel tesis gibi yangına suyla müdahalenin uygun olmayacağı alanlarda kullanılır. Çünkü sistem, yangını söndürmek için su yerine kuru kimyasal maddeler püskürtür. Söz konusu ajanlar, köpük gibi maskeleme yaparak alevlerin ortamdaki oksijenle temasını engeller.

Sprinkler Kaç Metrekare Aralıklarla Konulmaktadır?

İki sprinkler arası minimum mesafe 2,4 metreden az olmamalıdır. Branşman hattı üzerindeki sprinkler arası azami uzaklık ise 3 metre olarak kabul edilir. Ancak sprinkler başlıkların kaç metrekare aralıklarla konumlandırılması gerektiğini hesaplarken yalnızca bu bilgiyle yetinmemek gerekir. Sistem tasarımı yapılırken ayrıca yangın sınıfı ve tehlike derecesi ile sprinkler tipine odaklanılmasında fayda vardır. Bu detaylara ek olarak tavan yapısı ve engeller, güncel mevzuatta belirtilen gereksinimler de hesaplamaya dahil edilmelidir.

Sprinkler Sistemi Kullanım Alanları

Sprinkler sistemi nerelerde kullanılır sorusuna verilebilecek ideal cevaplar, şu şekilde sıralanabilir:

• Alışveriş merkezleri, ofis binaları, otel ve konaklama tesisleri gibi farklı yangın seviyelerinde birimlerin bulunduğu ticari yapılar
• Yüksek miktarda ve yanıcı özellikte maddelerin üretildiği, depolandığı endüstriyel tesisler
• Yangın durumunda acil müdahalenin önemli olduğu sağlık tesisleri
• İkamet eden kişi ve kat sayısının yüksek olduğu apartmanlar, rezidanslar
• Yangın riski bulunan farklı alanları bünyelerinde barındıran eğitim kurumları
• Kritik seviyede bilgilerin saklandığı ve işlendiği veri merkezleri
• Yangının geri döndürülemeyecek seviyede hasara yol açabileceği kültürel ve tarihi yapılar
• İnsan ve araç yoğunluğunun yüksek olduğu ulaşım altyapıları